Su tutucu bantlar en genel tabiri ile iki farklı zamanda dökülen ve soğuk derz diye adlandırılan (yatay ve dikey olabilir bu derzler) tüm beton imalatlarında, soğuk derz kısmından öncelike suyun yapı içerisine geçişine, betondan mamul depo, havuz veya silo gibi yerlerde ise deponun içerisindeki likit ürünlerin depo dışına çıkmasına mani olan, yapıya, betona ve su basındcına bağlı olarak farklı tipleri, farklı kalınlık ve genişlikleri olan yapı elamanlarıdır.
Bu etki, su tutucu bantlarda suyun derz boyunca aldığı yolun uzatılması ve karşı direnç bölgeleri oluşturulması ile sağlanırken, sadece inşaat derzlerinde kullanılabilen ve su ile reaksiyona girerek şişen bantlarda ise betona temas ettiği yüzeylerde oluşturduğu karşı basınçla sağlanan conta etkisi ile sağlanmaktadır. Bu yüzden su tutucu bantlar su yapılarında ve betonarme yapılarda derzlerden yapıya su girmesi ya da su dolu bir yapıdan su sızması noktasında kritik bir görev üstlenirler.
Su Tutucu Bantlar, genel olarak betonarme yapıların şu kısımlarında kullanılmaktadır: Radye - radye birleşimleri, Radye - perde birleşimleri, Perde - Perde birleşimleri, Kısmi daralma derzi (İnşaat derzi) dilatasyon bölgelerinde ya da savak imalatları gibi her türlü süreksizliğin olduğu bölgeler, Metro ve Tüneller, Baraj gövdeleri, Su kanalları, su depoları, İçme suyu ve atıksu arıtma tesisleri ve her türlü su tutma yapılarında kullanılır.
PVC Esaslı Su Tutucu Bantlar
PVC esaslı su tutucu bantlar, yapılarda kullanılan en yaygın su tutucu bant tipidir. Sahada uzman ekipler tarafından uygulanması kolay ve ekonomiktir. Yapılarda oluşabilecek yatay ve düşey hareketlerde elastik yapısı sebebiyle fonksiyon kaybına uğramadığından tercih edilmektedir.
Avantajları
- Yüksek elastikiyet (TSE’ye uygun ürünlerde % 275 kopma uzaması)
- Yüksek gerilme mukavemeti, yüksek yırtılma direnci
- Düşük su emme özelliği
- Eksi 20 ⁰C’de bile %200 elastikiyet
- Korozyana uğramayan yapısı
- Yüksek hidrostatik basınç ve şoklara dayanıklılık
- Dış hava koşullarına dayanım
- Uzun kullanım Ömrü
Su tutucu bantların performanslarının ölçülmesinde ülkeden ülkeye değişmesine rağmen bazı testler ve standartlar vardır. Ülkemizde ise 2018 yılında yürürlüğe giren TS 3078-1 ve TS 3078-2 standartları geçerlidir. Su Tutucu Bantlar ile ilgili şekil ve boyut şartları, kullanılacak hammadde gereksinimleri ve bunlarla ilgili yapılacak deneyler, bu standartlar ile kontrol altına alınmıştır. Bu standartlara göre piyasa denetim ve regülasyonlarının zamanla tamamlanmasıyla, ülkemizde hem üretilen malzemelerin hem de yapılan imalatların dünya standartlarına ulaşması hedeflenmektedir.
Yeni standart ta su tutucu bant türleri kullanım amacına göre iki ana başlıkta toplanmıştır.
- Dıştan uygulanan Su Tutucu Bantlar (DA Tipi, AA Tipi, FA Tipi / TS3078-1)
- İçten uygulanan Su Tutucu Bantlar (D Tipi, A Tipi / TS 3078-1)
Aşağıdaki resimlerde yer alan ölçü tanımlamaları TS 3078-1’de yer almaktadır.
Dıştan Uygulanan Su Tutucu Bantlar
AA TİPİ
AA tipi su tutucu bantlar orta kısmında genleşme boşluğu olmayan harici tip su tutucu bantlardır. Beton dökümüne ara verilmesi gerektiğinde veya yapısal tedbir gereği planlı bir şekilde uygulanan inşaat derzlerinde (temel ve perde imalatları) dıştan uygulanır.
DA TİPİ
DA tipi su tutucu bantlar, beton dışına yerleştirilen ve orta kısmında genleşme boşluğu olan bantlardır. Dilatasyon boşluklarında, radye temel alt kısmına, perdelerin ise dış kısımlarına yerleştirilir. Radye temel kenarlarından yukarı döndürülerek, perde derzlerinde devam eden aynı tip su tutucu banda sıcak ısı tabancası ile ya da su tutucu kaynak makinesi ile kaynak yapılır.
Bir yapı derzinin sızdırmazlığı için en önemli nokta, yapılan su yalıtımının devamlılığıdır. Yani radyede yapılan su izolasyonu perdelerde de devam etmeli ve hesaplanan su seviyesinin en az 30 cm üzerine kadar çıkarılmalıdır. Her iki tip su tutucu bantla yapılacak uygulamalarda beton dökümü sırasında su tutucu bantların ilk şeklini koruyabilmesi için zemine ve perde yüzey kalıbına kısa aralıklar ile montajlanması gereklidir. Perde kalıbı sökülürken özellikle su tutucu banda zarar verilmemesine özen gösterilmelidir.
İÇTEN UYGULANAN SU TUTUCU BANTLAR
A TİPİ
A tipi su tutucu bantlar, inşaat derzlerinde kullanılan en yaygın su tutucu bant tipidir. Radye-radye birleşimi inşaat derzlerinde önce birinci kısımda beton dökülür. Radyenin tam ortasına özel iki parçalı bir kalıp yapılarak uygulanan su tutucu bant, beton dökümü öncesinde iyi sabitlenmiş olmalıdır.
D TİPİ
Beton içine yerleştirilen orta kısmında genleşme boşluğu olan su tutucu bantlardır. Radye-radye ve perde-perde birleşimlerinde dilatasyon derzi (oturma derzi, hareket derzi, genleşme derzi) bulunması durumunda kullanılırlar. Orta kısım sayesinde hem yatay ve hem de düşey yönde oluşabilecek belli limitlerdeki yer değiştirmelerde basınç dayanımını ve işlevini kaybetmezler.
