Permeabilite (geçirgenlik), gözenekli bir kütlenin içinden yapının su geçişine izin verme yeteneğidir. Bir malzeme suyun akışına yol açabilecek sürekli boşluklar içeriyorsa geçirgenlik özelliğine sahiptir. Kayalar, kayaçlar, betonlar, zemin vb. gibi mühendislik malzemeleri birbirlerine göre göreceli olsa da geçirgendir.
Permeabilite zeminin içerisinden suyun akışını ifade eden bir zemin özelliği olup hız boyutundadır. Zeminde bulunan boşluklar birbirleri ile kılcal bir boru gibi bağlantılıdır. Zemin içerisinde bulunan su, bu boşluklardan hareket ederek yüksek enerjili bir noktadan daha düşük bir noktaya akmaktadır. Akım bir, iki ya da üç boyutlu olabilirken, uygulamalarda üçüncü boyut genelde ihmal edilir.
Doygun zemin içindeki suyun bu hareketi zeminin geçirimliliğiyle ilgilidir. Geçirimlilik zemin cinsine göre farklılık göstermektedir. Geçirimliliğin belirlenmesinde Darcy yasasından faydalanılır.
Permeabiliteye Etki Eden Faktörler
Geçirimlilik akım koşulları yanında zeminin mekanik özelliklerini de etkiler. Zeminlerin geçirimliliğini etkileyen başlıca faktörler:
- Dane boyutları
- Dane yapısı
- Dane dağılımı
- Boşluk oranı
- Zeminin suya doygunluk derecesidir
- Dane boyu büyük ise permeabilite artar.
- Dane boyu homojen oldukça permeabilite artar.
- Genelllikle iyi yuvarlanmış danelerin permeabilitesi yüksektir.
Hidrolik iletkenlik veya farklı bir ifadesiyle permeabilite katsayısı ince daneli zeminler olmak üzere çoğu zeminlerin mühendislik davranışını etkileyen, suyun etkilerinin görülmesi açısından önemli bir büyüklüktür.
Permeabilite-Geçirgenlik zemin tipinin bir işlevidir. Geçirgenliğin değeri, gözeneklerin ortalama büyüklüğüne bağlıdır ve dane boyutlarının, dane şeklinin ve zemin yapısının dağılımı ile ilgilidir. Tipik kumların ve çakılların geçirgenliklerinin tipik killere oranı çok büyük mertebeler ile ifade edilebilir (örneğin; %106 veya %108 mertebeleri). Kaba daneli bir zeminde yer alan ince bir malzemenin küçük bir yüzdesi bile, geçirgenlikte önemli bir azalmaya yol açabilir. Dane büyüklüğüne göre farklı zemin tipleri için, geçirgenlik katsayısı büyüklükleri aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Görüldüğü üzere dane boyutu küçüldükçe permeabilite katsayısı küçülmektedir, en geçirgen malzeme çakıl olarak ortaya çıkarken en geçirimsiz malzeme baraj çekirdeklerinde de kullanılan kildir.
